اثر سناریوهای واداشت تابشی بر شاخص‌های هیدرولوژیکی، مطالعه موردی: حوزه آبخیز سد دویرج

سناریوهای واداشت تابشی که اخیرا در ایران مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته حاصل گزارش پنجم (AR5) هیات بین­الدول تغییر اقلیم است که میزان تغییرات بارش و دما در دوره آتی را نسبت به دوره پایه نشان می‌دهد. در این پژوهش ابتدا میزان تغییرات بارش و دما و سپس اثر این پارامترها بر میزان رواناب حوضه سد دویرج در دوره 2016-2044 میلادی مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا، مقادیر دما و بارش ماهانه مدل‌های ACCESS1-0 ،BCC-CSM1.1 ،CANESM2 ،BNU-ESM و CSIROK3-5-0 تحت سناریوی RCP8.5 برای منطقه مورد مطالعه تهیه ‌شد. سپس، با روش کوچک‌ مقیاس‌سازی مکانی و زمانی عامل تغییر (Change factor) این داده‌ها برای منطقه مطالعاتی محاسبه‌ شدند. با معرفی مقادیر دما، بارندگی و دبی به مدل IHACRES و واسنجی و صحت‌سنجی مدل، رواناب حوضه در دوره آتی شبیه‌سازی شد. به‌منظور تحلیل خشکسالی هیدرولوژیکی، تحلیل فراوانی آبدهی‌ها و نیز شاخص‌های SWSI ،SDI ،SRI و روش حد آستانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان از افزایش 1.29 درجه سانتی‌گرادی دما نسبت به دوره پایه و افزایش 1.82 درصدی بارندگی دوره 2044-2016 نسبت به دوره مشاهداتی (2015-1987) منطقه دارد. همچنین، رواناب دوره آتی 9.4 درصد نسبت به دوره پایه افزایش داشته ‌‌است. تحلیل فراوانی رواناب سالانه دوره آتی با دوره بازگشت‌های 50 و 100 ساله به‌ترتیب 13.90 و 15.06 مترمکعب بر ثانیه، به‌دست ‌آمده ‌است. بررسی ‌کمی نمایه‌های خشکسالی نیز نشان داد که در دوره پایه سال‌های 1996، 1998 و 2004 از وضعیت بسیار خوبی برخوردار بوده، سال‌های 2008، 2009، 2011 و 2012 با خشکسالی روبرو بوده‌اند. همچنین، در دوره آتی 2024، 2025، 2033 و 2035 وضعیت خشکسالی خیلی ضعیف و سال‌های 2020، 2029، 2037 و 2041 خشکسالی مشهود است. همچنین، بررسی میزان حجم کمبود دوره آتی به روش حد آستانه نشان‌ داد که در حد آستانه 70Q در دوره آماری 2044-2016 در ایستگاه سد دویرج در سال‌های 2037-2038 و 2040-2041 با حجم کمبود 2.64 میلیون مترمکعب، خشکسالی هیدرولوژیکی به‌طور محسوس رخ‌ می‌دهد.